تاریخ و فرهنگ سریلانکا

سریلانکا کجاست ؟

سریلانکا کشوری جزیره‌ای است که در جنوب آسیا و در اقیانوس هند قرار دارد. این کشور درست در جنوب شرقی هند واقع شده و تنها با یک تنگه‌ی باریک از آن جدا می‌شود.

سریلانکا، جزیره‌ای در جنوب آسیا در کنار سواحل جنوبی هند، تاریخی غنی و طولانی دارد که به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. این جزیره که قبلاً به نام سیلان (Ceylon) شناخته می‌شد، همواره به دلیل موقعیت استراتژیکش در مسیرهای تجاری بین شرق و غرب، هدف توجه تمدن‌های مختلف بوده است. تاریخ سریلانکا را می‌توان به چند دوره اصلی تقسیم کرد:

موقعیت جغرافیایی سریلانکا:

• در جنوب شبه‌قاره هند

• محصور در آب‌های گرم اقیانوس هند

• نزدیک به خط استوا، به همین دلیل دارای آب‌وهوای گرمسیری و مرطوب است

اطلاعات کلی درباره سریلانکا:

• پایتخت سیاسی: سری‌جایاواردن‌پورا کوته (Sri Jayawardenepura Kotte)

• پایتخت تجاری و گردشگری: کلمبو (Colombo)

• جمعیت: حدود ۲۲ میلیون نفر

• دین اصلی: بودایی (تراوادا)

• زبان‌های رسمی: سینهالی و تامیل (و همچنین انگلیسی به‌طور گسترده استفاده می‌شود)

• واحد پول: روپیه سریلانکا (LKR)

 

سوغات سریلانکا چیست؟

ریشه‌های باستانی تمدن سریلانکا

• تمدن سریلانکا بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد.

• شهرهای باستانی مانند Anuradhapura و Polonnaruwa از نخستین پایتخت‌های پادشاهی‌اند که معابد، استوپاها و مجسمه‌های بزرگ بودا را در خود جای داده‌اند.

• این شهرها نشان‌دهنده قدرت، دیانت و معماری پیشرفته مردم سریلانکا در قرون گذشته‌اند.

ورود آیین بودا و شکل‌گیری فرهنگ دینی

• آیین بودا در قرن سوم قبل از میلاد توسط ماهیندا، پسر پادشاه آشوکا هند به سری‌لانکا آورده شد.

• از آن زمان، بودیسم تراوادا دین اصلی کشور شد و نقش مهمی در فرهنگ، آموزش، هنر و سیاست ایفا کرد.

• معبد دندان مقدس (Temple of the Tooth) در Kandy یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های بودایی در جهان است.

معماری تاریخی و معابد شگفت‌انگیز

• Sigiriya Rock Fortress (قلعه سیگیریا) یکی از نمادهای معماری باستانی است که بر روی یک صخره عظیم ساخته شده و با نقاشی‌های دیواری زیبا و سیستم مهندسی پیشرفته حیرت‌انگیز است.

• معبد طلایی دامبولا (Dambulla Cave Temple) با نقاشی‌ها و مجسمه‌های بودا در غارهای طبیعی، نشان‌دهنده تلفیق هنر و معنویت است.

تأثیر استعمارگران بر فرهنگ سریلانکا

• پرتغالی‌ها (قرن ۱۶)، هلندی‌ها (قرن ۱۷) و انگلیسی‌ها (قرن ۱۹) به ترتیب بخش‌هایی از کشور را استعمار کردند.

• این دوران بر زبان، دین مسیحی، معماری کلیساها، سیستم قضایی و آموزش تأثیر گذاشت.

• زبان انگلیسی، چای‌کاری و سیستم راه‌آهن از یادگارهای دوران استعمار انگلیس‌اند.

۱. دوره باستانی (حدود ۵۴۳ قبل از میلاد – ۱۰۱۷ میلادی)

بر اساس منابع تاریخی بودایی مانند کتاب مهاواتانسا (Mahavamsa)، نخستین سکونتگاه‌های بشری در سریلانکا به حدود ۳۰۰۰ تا ۱۰۰۰ قبل از میلاد بازمی‌گردد. اما شروع تاریخ نوشته‌شده سریلانکا با ورود ویجايا، فرمانده اسطوره‌ای از هند، در سال ۵۴۳ قبل از میلاد آغاز می‌شود. او و همراهانش در شمال جزیره ساکن شدند و بنیانگذار سلسله پادشاهی سینهالی شدند.

• گسترش بودایی‌گری: در قرن سوم قبل از میلاد، امپراتور آشوکا از هند، فرزندش مهانامه را به سریلانکا فرستاد تا بودایی‌گری را گسترش دهد. این اتفاق نقطه عطفی در تاریخ فرهنگی و مذهبی جزیره بود و بودایی‌گری به سرعت ریشه در سریلانکا پرورید.
• مرکزهای تمدن باستانی: شهرهایی مانند آنوراداپورا و پولوناروا به عنوان پایتخت‌های باستانی و مراکز سیاسی، مذهبی و فرهنگی شکوفایی یافتند.
• ساخت‌وسازهای بزرگ: پادشاهان سریلانکایی در دوره باستانی شبکه‌های آبیاری پیچیده‌ای ساختند، از جمله سدها و برکه‌های بزرگ (مانند بوداوالاوا و پاراکاما سامودرا) که نشان‌دهنده پیشرفت مهندسی و کشاورزی آن‌ها بود.

۲. دوره میانه (۱۰۱۷ – ۱۵۰۵)

این دوره با فروپاشی پادشاهی آنوراداپورا و انتقال مرکز قدرت به پولوناروا آغاز شد. پس از تهاجم‌های متعدد پادشاهان دراویدی از جنوب هند (به ویژه چولاها)، قدرت سیاسی در جزیره نوسان داشت.

• انتقال به سیگیریا: در قرن پنجم، پادشاه کاشاپا قلعه معروف سیگیریا را بر روی یک صخره عظیم ساخت که امروزه یکی از نمادهای تاریخی سریلانکا است.
• ضعف مرکزیت سیاسی: پس از سقوط پولوناروا، مرکز قدرت به دامبادنیا و سپس کوتاله و کاندی منتقل شد. در این دوره، جزیره به چند پادشاهی کوچک تقسیم شد.

۳. دوره استعماری (۱۵۰۵ – ۱۹۴۸)

سریلانکا به دلیل موقعیت استراتژیکش در مسیرهای تجاری، هدف کشورهای اروپایی بود.

• پرتغالی‌ها (۱۵۰۵–۱۶۵۸): اولین اروپاییانی بودند که به سریلانکا آمدند. کنترل سواحل جزیره را به دست گرفتند و سعی در ترویج مسیحیت داشتند.
• هلندی‌ها (۱۶۵۸–۱۷۹۶): هلندی‌ها پرتغالی‌ها را اخراج کردند و بخش‌های بیشتری از سواحل را تحت کنترل خود درآوردند. آن‌ها نظام اداری منظم‌تری ایجاد کردند و قانون تمدنی را وارد کردند.
• بریتانیایی‌ها (۱۷۹۶–۱۹۴۸): بریتانیایی‌ها در سال ۱۷۹۶ وارد سریلانکا شدند و در سال ۱۸۱۵ با تسخیر پادشاهی کاندی، تمام جزیره را تحت کنترل خود درآوردند. در این دوره، سریلانکا به نام سیلان به عنوان مستعمره بریتانیا شناخته می‌شد.
  • توسعه چای، قهوه و لاستیک به عنوان محصولات صادراتی
  • ساخت راه‌آهن و سیستم آموزشی مدرن
  • ورود گروه‌های قومی جدید مانند تامیل‌های هندی به عنوان نیروی کار در باغ‌های چای

۴. دوره پس استعماری و استقلال (۱۹۴۸ تاکنون)

• ۱۹۴۸: سریلانکا به عنوان یک مملکت همسود (Dominion) از بریتانیا استقلال یافت. دون استنلی سنانایاکه نخستین نخست‌وزیر آن شد.
• ۱۹۷۲: سریلانکا به یک جمهوری تبدیل شد و نام رسمی آن به جمهوری دموکراتیک سوسیالیستی سریلانکا تغییر کرد.
• ۱۹۷۸: قانون اساسی جدیدی تصویب شد که نظام ریاست جمهوری را تثبیت کرد.

جنگ داخلی سریلانکا (۱۹۸۳–۲۰۰۹)

یکی از مهم‌ترین و تاریک‌ترین فصل‌های تاریخ معاصر سریلانکا، جنگ داخلی بود که بین دولت سریلانکا و گروه جدایی‌طلب تیگران تامیل ایلم (LTTE) رخ داد.

• علت جنگ: نابرابری سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بین اکثریت سینهالی و اقلیت تامیلی، و خواستاری تامیل‌ها برای ایجاد یک کشور مستقل به نام ایلم در شمال و شرق جزیره.
• پایان جنگ: در سال ۲۰۰۹، نیروهای دولتی سریلانکا توانستند LTTE را شکست دهند. این جنگ بیش از ۱۰۰,۰۰۰ کشته و میلیون‌ها آواره به همراه داشت و منجر به انتقادات بین‌المللی درباره نقض حقوق بشر شد.

وضعیت کنونی سریلانکا

• سریلانکا یک جمهوری پارلمانی با تنوع قومی (سینهالی، تامیل، مالایی، بورگر و دیگر اقلیت‌ها) و مذهبی (بودایی، هندو، مسیحی و مسلمان) است.
• از دهه ۲۰۰۰، کشور با چالش‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مواجه بوده است.
• در سال ۲۰۲۲، سریلانکا با یک بحران اقتصادی شدید مواجه شد که شامل تورم بالا، کمبود سوخت، دارو و مواد غذایی و اعتراضات گسترده مردمی بود. این بحران منجر به استعفای رئیس‌جمهور گوتابایا راجاپاکسا شد.

فرهنگ سریلانکا ترکیبی غنی و چندفرهنگی از تأثیرات باستانی، مذهبی، قومی و استعماری است که نتیجه هزاران سال تاریخ پیچیده این جزیره در جنوب آسیا است. این فرهنگ تحت تأثیر بودایی‌گری، هندوئیسم، اسلام و مسیحیت، و همچنین تعامل با هند، جنوب شرق آسیا و اروپا شکل گرفته است. در ادامه به مهم‌ترین ابعاد فرهنگ سریلانکا می‌پردازیم:

۱. اقوام و زبان‌ها

سریلانکا کشوری چندقومی است که اقوام اصلی آن عبارتند از:

• سینهالی‌ها (حدود ۷۵٪): اکثریت جمعیت، ساکن مناطق مرکزی، غربی و جنوبی. زبان آن‌ها سینهاله است که از ریشه‌های هندواروپایی و با نوشتاری مشابه پالی برخوردار است.
• تامیل‌ها (حدود ۱۵٪): عمدتاً در شمال و شرق جزیره زندگی می‌کنند. زبان آن‌ها تامیلی است که یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های دراویدی است.
• مسلمانان سریلانکایی (حدود ۹٪): شامل مسلمانان مور (نسل‌های تجار عرب و هندی) و مسلمانان مالایی (نسل‌های مهاجر از اندونزی و مالایا).
• بورگرها (Ceylon Burghers): فرزندان ترکیبی اروپایی‌ها (پرتغالی، هلندی، بریتانیایی) و سریلانکایی‌ها، بیشتر در شهرها و به زبان انگلیسی تکلم می‌کنند.

زبان‌های رسمی: سینهاله و تامیلی
زبان رایج اداری و بین‌المللی: انگلیسی

۲. ادیان و تأثیر مذهبی

مذهب نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری فرهنگ سریلانکا دارد:

• بودایی‌گری تِراواتا (حدود ۷۰٪): بودایی‌گری سنی‌ترین و قدیمی‌ترین شکل بودایی‌گری است و ریشه در قرن سوم قبل از میلاد دارد. معابد بودایی مانند تِمپل آف دِ توت در کاندی و گال واتا در گاله از مراکز مذهبی مهم هستند.
• هندوئیسم (حدود ۱۲٪): بیشتر در میان تامیل‌ها رواج دارد. معابد هندویی مانند کانتوریشوارا در جافنا از مراکز مهم فرهنگی و مذهبی هستند.
• اسلام (حدود ۹٪): بیشتر در شهرهای ساحلی و مناطق شرقی متمرکز است.
• مسیحیت (حدود ۷٪): عمدتاً کاتولیک (مانند پیروان پرتغالی‌ها) و پروتستان (تحت تأثیر بریتانیایی‌ها).

۳. هنر و معماری

• معابد و پایگاه‌های مذهبی: معابد بودایی با نقاشی‌های دیواری، مجسمه‌های بودا و گنبد‌های طلایی، نمادهای مهم فرهنگی هستند.
• سیگیریا (قلعه شاهانه بر روی صخره): یکی از شاهکارهای معماری و مهندسی باستانی جهان و میراث جهانی یونسکو.
• نقاشی‌های دیواری: مانند نقاشی‌های آجانتا در آنووراپورا و دامبولا (غارهای طلایی) که صحنه‌های از زندگی بودا و حکایت‌های بودایی را نشان می‌دهند.
• مجسمه‌سازی: مجسمه‌های بزرگ بودا در آوالوتوترا و بولوتانگالا از نمونه‌های برجسته هستند.

۴. موسیقی و رقص

• رقص سنتی کاندیان (Kandyan Dance): نوعی رقص مردانه با حرکات پرانرژی، طبل‌نوازی قوی (به ویژه گتاتامیتاما) و لباس‌های رنگارنگ. اغلب در مراسم مذهبی و فرهنگی اجرا می‌شود.
• رقص بحیره‌ای (Sabaragamuwa و Low Country): شامل حرکات رمانتیک‌تر و عناصر شیطان‌گیری (توانا) برای درمان بیماری‌های روحی.
• موسیقی سنتی: استفاده از سازهایی مانند تامبورو (ساز زهی)، هارمونیوم و طبل‌های چوبی.

۵. آداب و رسوم و جشن‌ها

• ولادون (Vesak): مهم‌ترین جشن بودایی که تولد، بیداری و پروای بودا را گرامی می‌دارد. شهرها با چراغ‌های رنگی (کودو) و طرح‌های نورپردازی زیبا می‌شوند.
• پونگال و دیوالی: جشن‌های مهم تامیل‌ها و هندوها.
• عید فطر و قربان: توسط مسلمانان با شور و نشاط برگزار می‌شود.
• نوروز و کریسمس: توسط اقلیت‌های فارسی و مسیحی جشن گرفته می‌شود.

۶. غذا و آشپزی

آشپزی سریلانکایی با طعم‌های تند، استفاده از نارگیل، زردچوبه، فلفل و ادویه‌های متنوع مشهور است.

• غذاهای اصلی:

  • روتی (نان تخت سریلانکایی)
  • ریز پلو (برنج با دال، سبزیجات و ادویه)
  • کری (غذاهای آب‌جوش با سس نارگیل و ادویه)
  • oppers (آپا) – نان صدفی شکل از آرد نخود و شیر نارگیل
  • کوتو روتي – همبرگر سریلانکایی با سبزیجات و تخم‌مرغ

• نوشیدنی‌ها:

  • چای سریلانکایی (چای سیلان): از معروف‌ترین محصولات صادراتی کشور
  • شیر نارگیل تازه
  • کوکوم (نوشیدنی ترش و خنک‌کننده از میوه درخت کوکوم

۷. پوشش و لباس

• مردمان سینهالی: مردان اغلب سودورا (شلوار بلند و بلوز) و زنان اومنا (مانتوی بلند شبیه ساری) می‌پوشند.
• تامیل‌ها: زنان از ساری و مردان از لونگی استفاده می‌کنند.
• در مناطق شهری، لباس‌های غربی رایج است، اما در مناطق روستایی و مراسم سنتی، لباس‌های سنتی حفظ شده‌اند.

۸. ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی

• احترام به پیران و رهبران مذهبی: در فرهنگ سریلانکایی، پیری و دانش مذهبی احترام زیادی دارد.
• میهم‌نوازی: مردم سریلانکایی بسیار مهمان‌نواز و مهربان هستند.
• زندگی جامعه‌محور: خانواده و اجتماع نقش مهمی در زندگی فردی دارند.
• آرامش و صبر: تحت تأثیر بودایی‌گری، ارزش‌هایی مانند آرامش درونی، غیرخشونت و رحمت بسیار مورد توجه است.

۹. تحولات فرهنگی معاصر

• تأثیر فناوری، رسانه و جهانی‌شدن بر جوانان
• تلاش برای احیای زبان و فرهنگ تامیلی و سینهالی
• گردشگری به عنوان عامل مهم در انتشار فرهنگ سریلانکا در جهان
• تلاش برای گذشت از جنگ داخلی و ایجاد "هویت ملی مشترک"

مطالب مرتبط:

سرزمین گیرای بکر و طبیعی سریلانکا

سینما بر فراز آسمان چشم‌گیر سریلانکا

چرا از سریلانکا دیدن کنیم؟

🌍 آسمان هفتم | سفر، لذت، خاطره

📞شماره تلفن دفتر: 03136767

شماره پشتیبانی آنلاین: 02191306767

ما را در اینستاگرام دنبال کنید